Rối Loạn Lipid Máu Là Gì? Bệnh Nguy Cơ Cao Gây Đột Quỵ

Ngày cập nhật: 04/05/2024 Biên tập viên: Thanh Cao

Rate this post

Rối loạn lipid máu (máu nhiễm mỡ) là sự thay đổi bất thường của các chỉ số mỡ máu. Bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu có liên quan tới lối sống không khoa học. Rối loạn lipid nếu không được điều trị sớm dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm trên tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim,…

Nội dung bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Hội đồng chuyên gia Dự án Bảo vệ tim mạch Việt Nam.

1. Rối loạn lipid máu là gì? Bệnh lý báo động hiện nay

Rối loạn chuyển hóa lipid hay còn gọi là rối loạn mỡ máu, bao gồm cả mỡ máu xấu và mỡ máu tốt. Rối loạn mỡ máu xảy ra khi có ít nhất 1 trong các chỉ số dưới đây nằm ngoài ngưỡng cho phép.

Cholesterol toàn phần (TC): Gồm lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL). Do đó rối loạn mỡ máu cũng còn được hiểu là rối loạn lipoprotein.
LDL cholesterol (LDL – C): Được coi là thành phần mỡ máu xấu, khi LDL – C tăng cao dẫn tới tăng nguy cơ hình thành xơ vữa động mạch, dẫn tới các biến chứng đột quỵ, tim mạch.
HDL cholesterol (HDL – C): Là thành phần mỡ máu tốt vì nó vận chuyển cholesterol từ máu trở về gan đồng thời vận chuyển cholesterol ra khỏi mảng xơ vữa thành mạch máu. Nhờ đó, HDL – C làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và các biến chứng tim mạch khác.
Triglyceride (TG): Được gọi là mỡ trung tính, tăng triglycerid có nguy cơ gây viêm tụy cấp.

Tăng cholesterol máu — Rối loạn lipid máu

Chỉ số rối loạn lipid máu được xác định như sau:

Các chỉ số Lipid máu

Chỉ số bình thường

Chỉ số rối loạn Lipid

Cholesterol toàn phần

Dưới 200mg/dL

(<5,2mmol/l)

Trên 240mg/dL

(>6,2mmol/l)

LDL-Cholesterol

Dưới 130mg/dL

(<3,3mmol/dL)

Trên 160mg/dL

(4,1mmol/l)

Triglyceride

Dưới 160mg/dL

(<2,2mmol/l)

Trên 200mg/dL

(>2,3mmol/l)

HDL-Cholesterol

Trên 50mg/dL

(>1,3mmol/l)

Dưới 40mg/dL

(<1mmol/l)

Rối loạn lipid máu được xem là căn bệnh thời đại với tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng. Theo khuyến cáo của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, người lớn trên 20 tuổi nên được xét nghiệm 5 năm một lần các thành phần cơ bản của lipid máu bao gồm: Cholesterol toàn phần, LDL cholesterol, HDL cholesterol và triglycerides. Thực hiện xét nghiệm mỡ máu cần cách ăn khoảng 12h giờ, nên thực hiện vào buổi sáng sớm.

Để chẩn đoán rối loạn lipid máu, bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa trên xét nghiệm mỡ máu cơ bản, trong một số trường hợp rối loạn lipid máu do di truyền sẽ làm thêm các xét nghiệm gen khác.

2. Phân loại rối loạn lipid máu

Phân loại rối loạn lipid máu được dựa theo nguyên nhân tăng lipid máu hoặc theo đặc trưng của bệnh, cụ thể như sau:

Theo nguyên nhân:

Rối loạn lipid nguyên phát: Là do bất thường liên quan tới gen, có tính di truyền giữa các thế hệ trong gia đình.
Rối loạn lipid thứ phát: Ảnh hưởng bên ngoài lên cơ thể như lười vận động, ăn uống không khoa học, tác dụng phụ của thuốc,…

Theo đặc trưng của bệnh:

Rối loạn lipid máu chỉ tăng cholesterol: Tăng cholesterol máu đơn thuần hoặc đơn độc.
Rối loạn lipid máu chỉ tăng triglyceride: Tăng triglyceride máu đơn thuần hoặc đơn độc.
Rối loạn lipid máu do tăng cả cholesterol và triglycerid: Tăng lipid máu hỗn hợp hoặc kết hợp.

Rối loạn lipid máu được phân loại dựa theo đặc trưng của bênh

3. Nguyên nhân rối loạn lipid máu

3.1 Rối loạn lipid máu nguyên phát (nguyên nhân do gen bên trong cơ thể)

Rối loạn lipid máu nguyên phát được xác định do đột biến một gen hoặc nhóm gen làm tăng tổng hợp quá mức hoặc giảm thanh thải cholesterol toàn phần, LDL – C (mỡ máu xấu), triglyceride (TG) hoặc giảm tổng hợp hoặc tăng thanh thải HDL- C (mỡ máu tốt).

Nguyên nhân gây rối loạn mỡ máu nguyên phát thường xảy ra sớm ở trẻ em và người trẻ tuổi, ít khi kèm thể trạng béo phì, gồm các trường hợp sau:

Tăng triglycerid tiên phát: Bệnh di truyền theo gen lặn, biểu hiện lâm sàng thường người bệnh không bị béo phì, có gan lách lớn, cường lách, thiếu máu giảm tiểu cầu, nhồi máu lách, viêm tụy cấp gây đau bụng.
Tăng lipid máu hỗn hợp: Là bệnh cảnh di truyền, trong gia đình có nhiều người cùng mắc bệnh. Tăng lipid máu hỗn hợp có thể do tăng tổng hợp hoặc giảm thoái biến các lipoprotein. Lâm sàng thường béo phì, ban vàng, kháng insulin, đái đường tuýp 2, tăng acid uric máu.

3.2 Rối loạn lipid máu thứ phát

Các nguyên nhân tăng lipid máu thứ phát gồm có:

Thói quen ăn uống: Sử dụng thức ăn có nhiều chất béo bão hòa, mỡ động vật, nhiều đường, ăn ít rau xanh, chất xơ,… Đặc biệt, tình trạng sử dụng đồ ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ hiện nay.

Lười vận động: Giảm đốt cháy mỡ thừa thành năng lượng, tăng mỡ máu xấu, giảm tổng hợp mỡ máu tốt.

Các bệnh lý mắc kèm: đái tháo đường, Hội chứng cushing, bệnh thận,…
Nghiện rượu: Sử dụng rượu nhiều làm tăng nồng độ triglyceride.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Thuốc lợi tiểu thiazid, corticoides, estrogen, thuốc chẹn beta giao cảm.

4. Triệu chứng rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu không có triệu chứng điển hình rõ ràng ở giai đoạn mới. Bệnh tiến triển lâu ngày gây tích tụ mỡ trong nội tạng, mỡ dưới da và có một số dấu hiệu sau:

Thay đổi huyết áp: Tăng hoặc hạ huyết áp đột ngột do quá trình xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến lưu lượng và sức cản mạch máu.
Tê bì chân tay: Tắc nghẽn mạch máu do xơ vữa động mạch làm giảm lượng máu tới đầu ngón tay, ngón chân gây tê bì.
Đau tức ngực: Do giảm tưới máu tới tim hoặc do hẹp động mạch, tắc nghẽn mạch máu dẫn tới đau tức ngực thoáng qua.
Táo bón, khó tiêu: Gan thực hiện các chức năng trao đổi chất, khi lượng mỡ dư thừa ảnh hưởng tới hoạt động này, có thể gây nên các rối loạn khác ở tiêu hóa.
Tích tụ mỡ bên ngoài da: Xuất hiện u vàng ở gân, u vàng dưới màng xương khu vực khuỷu tay, u vàng trong lòng bàn tay,…
Tích tụ mỡ trong mắt/ võng mạc: Cung giác mạc hoặc đáy giác mạc xuất hiện u tròn.

5. Rối loạn lipid máu có nguy hiểm không?

Dù không có biểu hiện rõ ràng và gây phiền toái ngay lập tức cho người bệnh, tuy nhiên rối loạn lipid máu lại âm thầm gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm khác nhau.

Đột quỵ: Biến chứng nguy hiểm với tỷ lệ tử vong lên tới 50%. Kết quả thống kê cho thấy có khoảng 93% các ca đột quỵ có tiền sử liên quan tới rối loạn Lipid máu. Vì khi tăng LDL – C và giảm HDL – C là nguyên nhân hình thành các mảng xơ vữa gây hẹp lòng mạch, thậm chí tắc các mạch máu dẫn tới các cơn đột quỵ cục bộ.
Bệnh lý tim mạch khác: Các mảng xơ vữa hình thành gây hẹp lòng mạch, tắc nghẽn mạch làm giảm tưới máu tới tim gây nhồi máu cơ tim, đau tức ngực,…
Tiểu đường: Rối loạn Lipid máu làm giảm sản xuất insulin dẫn tới tiểu đường, đồng thời người mắc tiểu đường cũng có nguy cơ cao mắc mỡ máu. Đáng lo ngại hơn, người bệnh mắc đồng thời cả tiểu đường và mỡ máu có nguy cơ tử vong cao gấp 2 – 6 lần thông thường, tăng nguy cơ tổn thương mạch máu gấp 10 lần so với bệnh nhân tiểu đường không kèm theo mỡ máu.
Gan nhiễm mỡ: Gan thực hiện chức năng chuyển hóa, tổng hợp chất béo, mỡ trong máu quá cao dẫn tới tăng khả năng làm việc của gan và hình thành mỡ gan. Có khoảng 50% bệnh nhân mỡ máu cao có kèm gan nhiễm mỡ, trong đó 25% tiến triển thành xơ gan, suy gan, ung thư gan.
Viêm tụy cấp: Rối loạn chuyển hóa lipid do tăng triglycerid sẽ làm tăng nguy cơ gây viêm tụy cấp do làm tăng chylomicron gây toan hóa máu. Đáng lo ngại các trường hợp viêm tụy cấp do mỡ máu cao có nguy cơ tử vong cao hơn viêm tụy do các nguyên nhân khác.

Đột quỵ là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của rối loạn lipid máu

6. Cách điều trị rối loạn lipid máu

Mục tiêu chính của điều trị rối loạn lipid máu là đưa các chỉ số về ngưỡng an toàn cho phép, ngăn ngừa biến chứng tim mạch, đặc biệt là đột quỵ não. Chuyên gia y tế khuyên rằng, người rối loạn Lipid máu nên kết hợp giữa lối và dùng thuốc một cách khoa học, bài bản.

6.1 Lối sống khoa học

Xây dựng chế độ ăn uống, tập luyện và hạn chế tối đa chất kích thích, rượu bia thuốc lá theo nguyên tắc sau:

Tiết chế ăn uống: Hạn chế các loại thực phẩm giàu cholesterol và mỡ máu xấu như thịt đỏ, mỡ – nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, các loại bơ, các loại thực phẩm đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên rán,…; Nên ăn nhiều thực phẩm có chất xơ hòa tan giúp tăng tổng hợp HDL – C (mỡ máu tốt) đồng thời làm giảm LDL – C(mỡ máu xấu) như rau xanh, hoa quả,… Ưu tiên thực phẩm tốt như thịt nạc, thịt trắng, cá,…
Tập luyện, vận động: Nên tập luyện vận động ít nhất khoảng 30 phút mỗi ngày để giảm mỡ máu và tốt cho tim mạch. Lựa chọn các môn thể thao phù hợp với sức khỏe và theo sở thích cá nhân. Nếu đang có bệnh nền như huyết áp, bệnh tim, rối loạn đường huyết,… nên thông báo với bác sĩ để được tư vấn cách vận động cho phù hợp.
Giảm cân: Duy trì cân nặng vừa phải, thường BMI nên dưới 25 để ngăn ngừa mỡ máu.
Hạn chế thuốc lá, rượu, bia, các chất kích thích: Giúp giảm mỡ máu (hạ LDL -C) và tốt cho tim mạch.

Sống khoa học chữa mỡ máu và ngăn tái phát

6.2 Dùng thuốc Tây y điều trị rối loạn lipid máu

Thuốc Tây y điều trị rối loạn mỡ máu chỉ được sử dụng khi có đơn thuốc từ bác sĩ vì tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Thời điểm sử dụng thuốc của mỗi bệnh nhân là khác nhau dựa trên các yếu tố sau: Yếu tố nguy cơ tim mạch, các bệnh lý mắc kèm và chỉ số về mức độ mỡ máu.

Một số loại thuốc phổ biến: Nhóm thuốc Statin, Nhóm thuốc Fibrate, Nhóm Niacin,…

Tác dụng phụ thường gặp: Tăng men gan, gây tổn thương gan; gây đau – tiêu cơ vân, tổn thương thận, rối loạn tiêu hóa, rối loạn bài tiết insulin,…

Lưu ý khi sử dụng thuốc Tây điều trị rối loạn Lipid máu:

Các loại thuốc điều trị mỡ máu có thể tương tác với các loại thuốc tim mạch, kháng sinh,… Do đó, nếu đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn cần trao đổi với bác sĩ để kê đơn phù hợp, tránh tương tác thuốc xảy ra vì dễ gây tăng độc tính, làm mất tác dụng của thuốc.
Tuân thủ liều và cách sử dụng, chỉ ngưng thuốc khi có ý kiến của bác sĩ hoặc có phản ứng phụ.

6.3 Thuốc Nam trị rối loạn lipid máu AN TOÀN, HIỆU QUẢ TOÀN DIỆN

Theo Đông y, rối loạn lipid máu thuộc chứng bệnh đàm ẩm, bản chất là bản hư tiêu thực, huyết bị ứ, công năng năng tạng phủ bị hư tổn do 2 tạng tỳ, thận hư là chủ yếu.

Đông y điều trị chứng rối loạn lipid máu theo nguyên tắc tiêu bản kiêm trị, có nghĩa là ‘Chữa cả gốc lẫn ngọn”. Các bài thuốc Đông y thường phối chế từ nhiều thảo dược theo nguyên tắc QUÂN (Chủ dược) – THẦN (Phó dược) – TÁ (Tá dược) – SỨ (Dẫn dược). Việc phối chế các thảo dược có tác dụng hiệp đồng – bổ trợ tác dụng lẫn nhau, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị bài thuốc một cách toàn diện nhất.

Cách kê đơn bài thuốc Nam điều trị rối loạn Lipid máu: Theo nguyên tắc Biện chứng luận trị, xây dựng bài thuốc và phác đồ riêng biệt cho từng người dựa trên tình trạng bệnh lý, cơ địa, thể trạng. Bác sĩ điều trị theo dõi hiệu quả liên tục để có phác đồ điều trị phù hợp.

Gợi ý Bài thuốc Nam Nhị thập huyết mạch khang đặc trị mỡ máu, hiệu quả, lành tính

Đây là bài thuốc DUY NHẤT được kế thừa từ công thức quý của Hội đồng Nhị thập Bát tú (28 vị danh y giỏi nhất thập niên 1960). Sau đó bài thuốc được trực tiếp Hội đồng Chuyên gia thế hệ vàng – là thế hệ kế cận của Nhị thập Bát tú đẩy mạnh nghiên cứu chuyên sâu và thử nghiệm lâm sàng bài bản với nguyên tắc hiệu quả, an toàn, điều trị bệnh tận gốc, phù hợp với cơ địa người Việt.

Nhị thập Huyết mạch khang là BÀI THUỐC ĐẦU TIÊN và DUY NHẤT kế thừa từ công thức quý của Hội đồng Nhị thập Bát tú

Bài thuốc Hoàn chỉnh có gần 30 vị vị thuốc quý được phối chế theo tỷ lệ vàng với 2 bài thuốc ĐIỀU TRỊ ĐẶC HIỆU và ĐIỀU TRỊ CĂN NGUYÊN, cụ thể:

Bài thuốc điều trị ĐẶC HIỆU

Thành phần: Hà diệp (lá sen), Tinh dầu thông đỏ, Sơn tra, Giảo cổ lam, Thảo quyết minh, Đan sâm, Ngưu tất, Thổ phục linh, Đẳng sâm, Hoàng kỳ, Chè xanh, Diệp hạ châu.
Công dụng: Tiêu đàm, trừ thấp, giảm tích trệ, dưỡng tâm an thần. Đặc trị giảm mỡ máu, gan nhiễm mỡ, hỗ trợ tiêu mỡ nội tạng, giảm thừa cân béo phì.

Bài thuốc điều trị CĂN NGUYÊN

Thành phần: Đan sâm, Linh chi đỏ, Tam thất, Đẳng sâm, Đương quy, Ngọc trúc, Liên diệp, Trạch tả, Khương hoàng.
Công dụng: Cân bằng chuyển hoá lipid máu, chống tăng cholesterol máu, xơ vữa động mạch, phòng ngừa bệnh tim mạch. Tăng cường chuyển hóa chất béo, chống béo phì, chống gan nhiễm mỡ, tăng cường chức năng giải độc của gan.

Bài thuốc tác động ĐA TẦNG TÍCH CỰC giải quyết 3 vấn đề quan trọng của bệnh nhân rối loạn lipid máu như sau:

GIẢM cholesterol xấu, GIẢM triglycerid, CÂN BẰNG chuyển hoá lipid máu.
CHỐNG tăng cholesterol máu, CHỐNG xơ vữa động mạch.
NÂNG CAO chức năng giải độc, gan thận, tăng cường sức khỏe.

Ưu điểm bài thuốc Nhị thập Huyết mạch khang

Đến nay, bài thuốc đã điều trị cho hơn 3000 người bệnh với kết quả cho bệnh nhân cấp độ 1 chỉ sau 44 ngày, cấp độ 2 chỉ sau 60 ngày, cấp độ 3 chỉ sau 90 ngày. Đây cũng là BÀI THUỐC DUY NHẤT hiện nay có CAM KẾT BẢO HÀNH BẰNG VĂN BẢN và chính sách ĐIỀU TRỊ TRƯỚC – TRẢ TIỀN SAU.

Kết quả kiểm định lâm sàng bài thuốc Nhị thập Huyết mạch khang

Xem ngay phản hồi của một số người bệnh điều trị rối loạn lipid máu thành công nhờ Nhị thập Huyết mạch khang.

Bệnh nhận Thân Ngọc Tứ khỏi rối loạn lipid máu từ 7,37 mmol/l xuống còn 3,76 mmol/l chỉ sau 2 tháng.

Cô Nguyễn Thị Duyên mỡ máu cấp độ 3, gan nhiễm mỡ khỏi chỉ sau 3 tháng kiên trì.

Cô Phùng Thị Tuyết (24 năm mỡ máu cao, huyết thanh đục) đã cải thiện rõ rệt các chỉ số lipid máu.

Nếu bạn đang bị máu nhiễm mỡ, đừng chần chừ, hãy liên hệ ngay với chuyên gia để được tư vấn bệnh từ sớm, ngăn ngừa biến chứng

7.Câu hỏi thường gặp về rối loạn lipid máu

7.1 Rối loạn lipid máu nên ăn gì? Kiêng ăn gì?

Lipid máu một phần được tổng hợp từ thức ăn, do đó xây dựng lối sống, chế độ ăn hợp lý giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả.

Nên	Không nên
Thịt trắng, cá	Thịt đỏ, mỡ – nội tạng động vật
Tăng cường rau củ quả xanh	Hạn chế đồ ăn chiên rán, đồ ăn nhanh
Sữa tách béo	Sữa nguyên chất chưa tách béo
Uống nhiều nước lọc, các loại nước lá có tác dụng hạ mỡ máu	Nước có ga, cafe, rượu, bia
Ăn các loại hạt chế biến dưới dạng thô	Ăn bánh mì, bánh quy, bơ,… các loại bánh chứa nhiều đường

7.2 Rối loạn lipid máu có phải uống thuốc suốt đời không?

Thuốc điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu được bác sĩ kê đơn sử dụng dụng khi các chỉ số vượt ngưỡng cho phép, tùy thuộc vào yếu tố nguy cơ tim mạch, cụ thể như sau:

Dựa vào chỉ số LDL – C

Nguy cơ cao (bệnh mạch vành hoặc tương đương bệnh mạch vành – nguy cơ 10 năm > 20%): LDL – C trên 100mg/dL.
Nguy cơ trung bình cao (Từ 2 yếu tố nguy cơ – nguy cơ 10 năm 10-20%): LDL – C trên 130mg/dL.
Nguy cơ trung bình (Từ 2 yếu tố nguy cơ – nguy cơ 10 năm < 10%): LDL – C trên 160mg/dL.
Nguy cơ thấp (1 hoặc không có nguy cơ, trong đó không có bệnh mạch vành hoặc bệnh tương đương mạch vành): LDL – C trên 190mg/dL.

Do đó, khi các chỉ số mỡ máu đã về ngưỡng an toàn, đảm bảo giảm thiểu tối đa nguy cơ tim mạch, người bệnh sẽ không cần sử dụng thuốc. Tuy nhiên, bệnh lý rối loạn Lipid máu phụ thuộc vào thức ăn và lối sống sinh hoạt của người bệnh, do đó để bệnh không tái phát và không phải uống thuốc suốt đời, bạn cần xây dựng lối sống khoa học và tuân thủ.

Nếu bạn đang có cấu hỏi về rối loạn lipid máu là gì và cần lựa chọn phương pháp an toàn, hãy liên hệ ngay với chuyên gia của Dự án Bảo vệ tim mạch Việt Nam để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.

ArrayArray